Vrijwilligers zijn er in alle soorten en maten. Motieven van mensen om vrijwilligerswerk te doen kunnen enorm verschillend zijn, afhankelijk van leeftijd, achtergrond en leefsituatie van de persoon. Wat mensen willen ontwikkelen of terug krijgen uit het vrijwilligerswerk dat zij doen is dus ook verschillend. Je kunt vrijwilligerswerk doen om je maatschappelijke idealen te realiseren, om anderen te helpen of om jezelf te ontwikkelen. Een jongere gebruikt vrijwilligerswerk om ervaring op te doen, een werkloze wil wellicht zijn network vergroten en doet vrijwilligerswerk als opstap naar betaald werk.
Tot slot hebben we dan ook nog te maken met vrijwilligers die “verplicht” vrijwilligerswerk moeten doen. Opgelegd door bv een uitkeringsinstantie, gemeente, bedrijf of opleiding.
Vrijwillige vrijwilligers
Onderscheid in:
Vaste vrijwilliger: loyaal en betrouwbaar
De vaste vrijwilliger is eigenlijk vaak een “oude” vrijwilliger die zich voor langere tijd verbindt aan een vrijwillige taak. Hij/zij is betrouwbaar, houdt zich aan afspraken en is een steunpilaar voor de organisatie.
Projectvrijwilliger: korte projecten, brede interesse
De projectvrijwilliger heeft een brede interesse en wil zich graag inzetten voor een afgebakende klus met een kop en een staart en duidelijk resultaat. Na afloop van het project gaat hij/zij op zoek naar een volgende uitdaging.
Expertvrijwilliger: inzet van ervaring tijdens of na je loopbaan
Deze vrijwilliger heeft in zijn professionele loopbaan veel ervaring opgedaan en wil deze graag delen, met name ook na zijn pensionering.
Deze vrijwilligers zoeken geen vaste klus in de vacaturebank maar brengen hun cv langs en vragen maatwerk.
Werkende vrijwilliger: vrijwilligerswerk naast je werk
Mensen die naast hun betaalde baan iets zinvols willen betekenen voor de maatschappij en binnen de mogelijkheden en beperkte tijd die zij hebben graag hun steentje bijdragen. Vaak in de vorm van een deeltaak zonder teveel verantwoordelijkheden.
Betrokken vrijwilliger: ouders, leden etc in verenigingen, scholen, kerken
Veel vrijwilligers zijn actief in verenigingen, op scholen, in kerken etc. Vanuit betrokkenheid bij hun kinderen, de vereniging of hun geloof zetten zij zich in voor de organisatie. Zij hebben een direct belang om de organisatie te ondersteunen dmv vrijwillige inzet.
Ondernemende vrijwilliger: sociale ondernemingen, buurtinitiatieven
Deze vrijwilliger start een eigen initiatief of organisatie. Hij(of zij) organiseert bijvoorbeeld een marathon voor een goed doel of begint (samen met anderen) een energiecollectief of een buurtwacht.
Vrijwilligerswerk met een doel of een verplicht karakter
Werkzoekende vrijwilliger
Voor dit type vrijwilligers is vrijwilligerswerk een middel om de kans op betaald werk te vergroten. Vrijwilligerswerk maakt het mogelijk om ervaring op te doen, je kennis in te zetten en te vergroten en je network uit te breiden. Hiermee hebben deze vrijwilligers meer kans op het vinden van betaalde arbeid.
Re-integrerende vrijwilliger
Dit kan bijvoorbeeld iemand zijn die na een periode van zorg voor kinderen, ouders of partner, wil terugkeren naar de arbeidsmarkt. Of iemand die door chronische of psychische ziekte al lang niet meer aan het arbeidsproces heeft deelgenomen. Door iets buitenhuis te doen, kan de vrijwilliger ervaring opdoen, wennen aan regelmaat, aan het functioneren in een organisatie, enzovoort.
Iemand kan zelf dit initiatief nemen, bijvoorbeeld om het gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen terug te winnen. Maar het kan ook een vrijwilliger zijn die door een uitkeringsinstantie gestimuleerd of verplicht wordt om vrijwilligerswerk te verrichten als tegenprestatie voor een uitkering.
Inburgeraar
Deze vrijwilliger behoort tot de zogeheten nieuwe Nederlanders. Door vrijwilligerswerk te doen kan hij(of zij) contacten leggen en zich de Nederlandse taal, cultuur, normen en waarden eigen maken. Deze vrijwilligers kunnen sterk verschillen in opleidingsniveau en culturele achtergrond. Ze kunnen afkomstig zijn uit culturen die veel overeenkomsten hebben met de westerse cultuur, maar ook uit landen die wat betreft cultuur, waarden en normen sterk afwijken.
Rugzakker
Dit is het type vrijwilliger dat dagopvang en een zinvolle dagbesteding nodig heeft. Als gevolg van het bezuinigingsbeleid van de overheid op dagopvang en sociale werkvoorziening komen steeds meer kwetsbare mensen thuis te zitten. Afgezien van het feit dat deze vrijwilliger beperkt inzetbaar is, heeft hij(of zij) vaak intensieve begeleiding nodig. Niet alleen tijdens de inwerkperiode, maar ook structureel. Het kan gaan om iemand met een verstandelijke of lichamelijke beperking, maar ook om iemand met psychische problemen.
Taakstraffer
Deze vrijwilliger werkt gedurende een door de rechter opgelegde periode bij een vrijwilligersorganisatie. Alternatieve straffen worden steeds vaker ingezet als middel tot heropvoeding. Rechters proberen de plaats van tewerkstelling te combineren met de interesse van de delinquent of een plek uit te zoeken waar hij(of zij) iets leert en met de effecten van zijn gedrag wordt geconfronteerd.
Maatschappelijke stagiaire
Steeds meer scholieren en studenten krijgen de mogelijkheid om vrijwilligerswerk te doen tijdens hun studie. Het doel van deze stage is jongeren kennis te laten maken met vrijwilligerswerk en daar ook een bijdrage aan te leveren. Deze stagiaires worden veelal ingezet bij bestaande activiteiten.
Daarnaast zijn er steeds meer studenten van het mbo en hbo die vrijwilligerswerk gaan doen. Enerzijds omdat kennismaken met vrijwilligerswerk goed aansluit bij bepaalde opleidingen, anderzijds omdat jonge mensen werkervaring kunnen opdoen. Veel studenten doen vrijwilligerswerk tijdens hun studie.
Bedrijfsvrijwilliger
In het kader van maatschappelijk betrokken ondernemen vragen bedrijven hun medewerkers soms om vrijwilligerswerk te verrichten. De bedrijfsvrijwilliger werkt mee aan een project voor een beperkte (afgebakende) periode. Het gaat hier dus niet om traditionele sponsoring in de vorm van een financiële bijdrage of het beschikbaar stellen of uitlenen van fysieke middelen maar om een bijdrage in natura; in arbeidskracht. Het bedrijf verwerft daarmee een positief maatschappelijk imago.